akademi-logo

Basınç Düşürücü Vana Nedir?

Basınç kontrol vanaları, yangın söndürme sistemleri içinde yer alan ve basınç seviyesini istenen ayarda tutulmasını sağladığından sistem içinde önemli bir yere sahiptir. Ani bir yangın meydana gelmesi durumunda, basınç kontrol vanaları suyun borulara hızlı bir şekilde boşalmasını sağlayarak yangının hızla söndürülmesine yardımcı olur. Peki, basınç düşürücü vana nedir?

Öncelikle basınç kontrol vanasının bir türdür. Basınç düşürücü vana, boru hattından akan su veya gazın yüksek basıncını sabit tutan ya da azaltan, kendi kendine çalışan otomatik bir kontrol vanasıdır. Basınç düşürücü vanalar, basınç düzenleyici vana veya basınç kontrol vanası olarak da adlandırılır. Tam otomatik şekilde çalışan bu vanalar, herhangi bir harici enerjiye ihtiyaç duymadan şebeke basıncı ile devreye girer. Genellikle gaz, buhar ve petrol endüstrisinde tercih edilir. Kullanımı kolay olan bu vanalar aynı zamanda son derece güvenilirdir.

Giriş basıncı veya akış hızının değeri ne olursa olsun, basınç düşürücü vana çalışma prensibi, çıkan basıncı talep edilen sabit değerde tutmaktır. Bu sistem, ayarlanan basınç seviyesini korumak, verimli çalışmasını sağlamak veya parçası olan ekipmanın hasar görmesini önlemek gibi özellikleri açısından önemli bir yere sahiptir. Vananın kurulu olduğu sistemde akışın olmaması durumunda basınç düşürücü vana kendini tam sızdırmaz şekilde otomatik olarak kapatır.

Basınç Düşürücü Vana Özellikleri Nelerdir?

Basınç düşürücü vanalar, aşağı veya yukarı yöndeki basıncı düzenlemek için otomatik olarak çalıştırılır. Basınç düşürücü vanaların en önemli görevi, yüksek basıncı daha düşük basınca çevirmek işlemidir. Su, buhar, petrol ve gaz endüstrilerinde yaygın bir kullanım ağı vardır. Basınç düşürücü vanaların kendi içinde bazı yapısal özellikleri şu şekildedir;

  • Boru hatlarından gelen sıvı veya gaz akışını düzenler.
  • Akış basıncının istenen düzeyde belirlenmesini sağlayan ayarlama özelliği bulunur.
  • Bazı basınç düşürücü vanalarda hassasiyeti ve duyarlılığı artırmak için bir pilot kontrol sistemi tanımlayabilme özelliği yer alır.
  • Sıvı akışının kontrolünü sağlayan diyafram ya da piston tasarımı kullanılan farklı tasarım çeşitlerine sahiptir.
  • Basınç düşürücü vanaların uzun süreli kullanımı için pirinç, paslanmaz çelik veya bronz gibi malzemeler tercih edilir.

Yangın basınç düşürücü vana ekipmanının yapısal özelliğinin yanında sahip olduğu genel teknik özellikleri şunlardır:

  • 250 psi (17,2 Bar) anma basınç değeri bulunur.
  • Flanş bağlantı standardı PN 16 Flanşlı şeklindedir.
  • Basınç düşürücü vananın PN (anma basıncı) değeri 16 dır.
  • Vananın anma çapı DN50-DN65-DN80-DN100-DN125-DN150-DN200 aralığındadır.

Bu tip basınç düşürücü sistemlerde kullanılan ana bileşenler şunlardır: izolasyon vanası, manometre, basınç düşürücü kontrol vanası, pislik tutucu vana, hava tahliye vanası ve by-pass ile donatılmış basınç düşürücü kontrol vanası. Basınç düşürücü vananın temel bileşenleri ise, vana gövdesi, diyafram, ayar yayı ve vidası ve pilot vana şeklinde sıralanır.

Basınç Düşürücü Vana Nasıl Çalışır?

“Basınç düşürücü vana nasıl çalışır?” sorusu, boru hattı sistemindeki sıvı akışının giriş basıncını istenen çıkış basınç değerine göre ayarlamak ve bu basıncı azaltmak için kurulan bir mekanizmaya dayalı olarak çalışır şeklinde yanıtlanabilir. Bu süreç açma ve kapama parçalarına ayar yapılmasıyla sağlanır. Çıkan basınç çok yüksek olduğunda, vana açıklığı azaltılarak sıvı akışı kısıtlanır ve basınç azaltılır. Bu sürecin tersine bir durum olduğunda, yani çıkan basınç çok düşük olduğunda, basıncı yükseltmek için vana açıklığı artırılarak daha fazla sıvı akışına izin verilir. Basınç düşürücü vana ayarı, aşağı akış basıncını algılayarak vana açıklığını ayarlamasıyla çalışır ve böylece sıvı akışını düzenleyerek sistemde istenen basınç seviyesini korumaya yardımcı olur. Şebekede su olmadığında, vana kendini otomatik olarak kapatır.

Basınç Düşürücü Vana Fiyatları

Yangın söndürme sistemlerinde kullanılan basınç düşürücü vana fiyatları,  vananın sahip olduğu özelliklere göre çok fazla değişkenlik gösterir. Fiyatları etkileyen başlıca faktörler şunlardır:

  • Basınç düşürücü vananın boyutu çap ölçüsüne göre fiyatlandırıldığı için, büyük çaplı ya da küçük çaplı olması fiyata önemli ölçüde etki eder.
  • Basınç düşürücü vanaların çeşitli basınç değerleri bulunur. Basınç değerlerinin yüksek olması ek maliyet işlemi gerektirdiğinden maliyette de artış görülür.
  • Basınç düşürücü vanaların malzemesinde pirinç, bronz ya da paslanmaz çelik tercih edilmesi durumunda, fiyat değişkenlik gösterir.
  • Basınç düşürücü vanalara uygulama sonrası teknik destek talebi, garanti kapsamı ve ürün kalitesi gibi faktörler ek maliyet getirir. 
  • Basınç düşürücü vanalarda alım miktarı da fiyatta büyük oranda fark yaratır. Perakende yerine toptan alım veya büyük çaplı sipariş, alım fiyatında indirim kolaylığı getirir.